Dự án đường Hồ Chí Minh đã chậm tiến độ 2 năm

Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV, sáng 24/5, Quốc hội nghe Bộ trưởng Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể trình bày Tờ trình về tổng kết, đánh giá tổng thể tình hình thực hiện Nghị quyết số 66/2013/QH13 và kế hoạch triển khai dự án đường Hồ Chí Minh giai đoạn tiếp theo. 

171km dự án đường Hồ Chí Minh chưa bố trí được vốn

Thừa ủy quyền của Thủ tướng báo cáo tổng kết, đánh giá tổng thể tình hình thực hiện Nghị quyết số 66/2013/QH13 và kế hoạch triển khai dự án đường Hồ Chí Minh giai đoạn tiếp theo, Bộ trưởng Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể cho biết công tác quy hoạch đường Hồ Chí Minh đã được Chính phủ, Thủ tướng quan tâm chỉ đạo từ quy hoạch tổng thể, quy hoạch chi tiết, quy hoạch hệ thống đường ngang kết nối đường Hồ Chí Minh với các đầu mối vận tải.

Các quy hoạch được phê duyệt đều đảm bảo phù hợp với chiến lược phát triển giao thông vận tải và chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương. Các quy hoạch này từng bước được đầu tư hình thành mạng lưới giao thông đáp ứng nhu cầu vận tải, hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội, là cơ sở quan trọng để thực hiện đầu tư và quản lý quỹ đất.

Về kết quả thực hiện dự án, Bộ trưởng Giao thông vận tải cho biết theo Nghị quyết số 66/2013/QH13, đến năm 2020, dự án hoàn thành nối thông tuyến từ Pác Bó (Cao Bằng) đến Đất Mũi (Cà Mau) quy mô tối thiểu 2 làn xe với chiều dài khoảng 2.744km. Đến nay, dự án đã hoàn thành 2.362km trên 2.744km đạt 86,1% và khoảng 258 km tuyến nhánh; đang triển khai 211km; còn lại khoảng 171km chưa bố trí được vốn để triển khai thực hiện.

Bên cạnh đó, công tác quyết toán được thực hiện tuân thủ theo các quy định, hướng dẫn của Bộ Tài chính, cơ bản đáp ứng tiến độ yêu cầu, cụ thể, đoạn từ Hòa Lạc (Hà Nội) đến Tân Cảnh (Kon Tum) dài 1.350km (giai đoạn 1) đã phê duyệt quyết toán năm 2016. Công tác quyết toán giai đoạn này kéo dài do đặc thù dự án quy mô lớn, trải dài và triển khai xây dựng vào nhiều thời điểm khác nhau nên việc quyết toán thực hiện theo nhiều đợt khác nhau.

Đối với các dự án thành phần còn lại, công tác quyết toán được thực hiện ngay sau khi hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng. Đến nay, dự án đã phê duyệt quyết toán toàn bộ 35 dự án thành phần đã đưa vào khai thác (dài 859 km) bảo đảm tiến độ theo quy định; còn 5 dự án thành phần (dài 153km) đang hoàn thiện thủ tục để quyết toán.

Bộ trưởng Giao thông vận tải cũng cho biết bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn tồn tại một số hạn chế, khó khăn, vướng mắc. Cụ thể, về khả năng cân đối nguồn lực, do chịu ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 11/2011 về những giải pháp chủ yếu tập trung kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội nên nhiều dự án phải dừng giãn tiến độ, trong đó có các dự án thành phần thuộc đường Hồ Chí Minh.

Do đó, giai đoạn 2011-2015 mặc dù đã được phê duyệt dự án đầu tư nhưng có rất ít các dự án giao thông nói chung và các dự án thành phần đường Hồ Chí Minh nói riêng được triển khai đầu tư. Trong bối cảnh quy mô nền kinh tế chưa đủ lớn, khả năng nguồn lực có hạn nên đến hết năm 2020 chưa cân đối bố trí đủ nguồn vốn để nối thông toàn tuyến như mục tiêu của Nghị quyết số 66/2013/QH13.

Về phương hướng, mục tiêu trong thời gian tới, Bộ trưởng Giao thông vận tải nêu rõ giai đoạn đến 2025, Bộ xác định rõ mục tiêu tiếp tục đầu tư hoàn thành các đoạn đang triển khai; cân đối bố trí nguồn lực để đầu tư 2 dự án thành phần đoạn Chợ Chu - Ngã Ba Trung Sơn và đoạn Rạch Sỏi - Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận; đối với đoạn Cổ Tiết - Chợ Bến chưa đầu tư, tận dụng QL.32, QL.21 để nối thông đường Hồ Chí Minh theo quy mô 2 làn xe.

Theo đó, Bộ cũng tập trung nguồn lực hoàn thành khoảng 287 km thuộc dự án đường cao tốc Bắc Nam phía Đông đi trùng với đường Hồ Chí Minh đã được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư tại các Nghị quyết số 52/2017/QH14 , Nghị quyết số 44/2022/QH15. Giai đoạn sau năm 2025, trên cơ sở nhu cầu, hiệu quả đầu tư, quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và khả năng cân đối nguồn lực của từng thời kỳ, đầu tư khoảng 634 km đường Hồ Chí Minh theo tiêu chuẩn cao tốc.

Về giải pháp thực hiện, Bộ trưởng Giao thông vận tải cho hay cần ưu tiên tập trung nguồn lực Nhà nước đầu tư tuyến đường theo quy hoạch, đây là tuyến đường đi qua vùng khó khăn, vùng sâu vùng xa có nhiều đồng bào dân tộc sinh sống, việc huy động các nguồn vốn khác hiệu quả thấp, do đó Chính phủ xác định nguồn vốn đầu tư công là chủ đạo.

Ngoài ra, về kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện, căn cứ kế hoạch triển khai cần tăng cường việc kiểm tra, giám sát định kỳ, đột xuất quá trình triển khai dự án để kịp thời có phương án xử lý các khó khăn, vướng mắc nhằm đảm bảo tiến độ và các mục tiêu của dự án.

Thẩm tra Tờ trình của Chính phủ về tổng kết, đánh giá tổng thể tình hình thực hiện Nghị quyết số 66/2013/QH13 và kế hoạch triển khai dự án đường Hồ Chí Minh giai đoạn tiếp theo, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy nhận thấy trong 5 năm (2017-2021), việc triển khai dự án chỉ đạt khoảng 8% tổng khối lượng và đã chậm gần 2 năm so với yêu cầu hoàn thành các dự án thành phần, nối thông toàn tuyến với quy mô 2 làn xe theo quy định của Nghị quyết và chưa rõ thời gian hoàn thành dự án.

Về nguồn vốn thực hiện dự án, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị Chính phủ chỉ đạo rà soát, tính toán kỹ lưỡng số liệu, đảm bảo thống nhất, tính chính xác trong việc cân đối bố trí nguồn vốn và chịu trách nhiệm về các số liệu báo cáo Quốc hội.

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng cần làm rõ cơ sở xác định tổng nhu cầu vốn đầu tư để nối thông toàn tuyến, trong khi Nghị quyết của Quốc hội không quy định tổng mức đầu tư của toàn bộ dự án; thứ bậc ưu tiên bố trí vốn cho các dự án thành phần trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025; đề xuất cụ thể về bố trí vốn cho đoạn Cổ Tiết-Chợ Bến cũng như việc tuân thủ các nguyên tắc theo quy định của Luật Đầu tư công và các Nghị quyết của Quốc hội.

Cơ bản nhất trí với hạn chế và một số nguyên nhân trong triển khai thực hiện được Tờ trình đề cập, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị cần phân tích rõ hơn một số nguyên nhân như có nhiều dự án quan trọng quốc gia được thực hiện trong cùng một thời điểm nên nguồn lực đầu tư hạn hẹp, khó khăn trong việc phân bổ, cân đối nguồn vốn cho dự án đường Hồ Chí Minh; công tác chỉ đạo, tổ chức thực hiện còn chưa hết trách nhiệm, thiếu tập trung, quyết liệt và kịp thời; chưa đề xuất được các giải pháp khả thi, hiệu quả để bố trí vốn ngân sách nhà nước, huy động nguồn vốn ngoài ngân sách nhằm thực hiện các mục tiêu của Nghị quyết.

Hoàn thành các dự án thành phần còn lại trong giai đoạn 2022-2025

Đối với mục tiêu, nhiệm vụ giai đoạn 2022-2025, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị Chính phủ xem xét, cân đối, bố trí nguồn vốn thích hợp và quyết tâm hoàn thành các dự án thành phần, các đoạn còn lại trong giai đoạn 2022-2025.

Cho biết việc thông toàn tuyến quy mô 2 làn xe theo đề xuất trong Tờ trình của Chính phủ vẫn chưa thật sự đúng với việc thông toàn tuyến theo tinh thần của Nghị quyết (do vẫn còn đoạn Cổ Tiết - Chợ Bến chưa hoàn thành), Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị Chính phủ làm rõ quan điểm, mục tiêu, tiến độ triển khai đoạn Cổ Tiết - Chợ Bến thuộc quy hoạch được đầu tư với quy mô đường cao tốc 6 làn xe và hoàn thành trước năm 2030; nghiên cứu phương án chuẩn bị đầu tư đoạn tuyến này trong giai đoạn 2022-2025.

Về việc nâng cấp một số đoạn theo phân kỳ đầu tư, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị Chính phủ làm rõ việc tích hợp ự án đường Hồ Chí Minh vào Quy hoạch mạng lưới đường bộ đã bảo đảm đầy đủ, toàn diện, hợp lý theo đúng tinh thần Nghị quyết hay chưa? Bên cạnh đó, Ủy ban cũng đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu đầu tư nâng cấp tuyến đường trong giai đoạn tiếp theo, bảo đảm phù hợp với Quy hoạch; cân nhắc thời hạn hoàn thành các dự án cao tốc phù hợp với Quy hoạch và nguồn lực hiện nay, bảo đảm tính khả thi.

Ngoài ra, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhất trí với đề xuất và cơ bản thống nhất với dự thảo nội dung về dự án đường Hồ Chí Minh đưa vào Nghị quyết chung của kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV theo Tờ trình của Chính phủ; xác định mục hoàn thành dứt điểm việc đầu tư xây dựng các đoạn Chợ Chu - Ngã ba Trung Sơn và Rạch Sỏi - Bến Nhất - Gò Quao - Vĩnh Thuận trong giai đoạn 2022-2025.

Đối với đoạn Cổ Tiết - Chợ Bến (thuộc dự án thành phần Đoan Hùng - Chợ Bến), Ủy ban yêu cầu làm rõ phương án đầu tư trong thời gian tới, bảo đảm thiết thực, hiệu quả. Trường hợp thay đổi phương thức đầu tư, đề nghị Chính phủ chỉ đạo thực hiện đúng theo quy định của pháp luật, báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định và nội dung này cần được thể hiện trong Nghị quyết của kỳ họp.