Huyện Việt Yên – Bắc Giang: Chắp cánh cho sản phẩm OCOP vươn ra thị trường quốc tế

23 sản phẩm OCOP đạt tiêu chuẩn từ 3 sao trở lên

Ông Nguyễn Viết Cường – Trưởng phòng Kinh tế huyện Việt Yên (Cơ quan Thường trực Chương trình OCOP) cho biết, để chủ động thực hiện chương trình, ngay từ đầu năm UBND huyện đã xây dựng kế hoạch triển khai chương trình OCOP, kế hoạch tổ chức đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP, thành lập Hội đồng đánh giá, phân hạng sản phẩm. Tổ chức đánh giá cấp huyện và đề nghị tỉnh đánh giá, công nhận, xếp hạng sản phẩm OCOP đạt tổng số điểm từ 3 sao trở lên.

 Đồng thời chỉ đạo các cơ quan chuyên môn chủ động tham mưu, ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương khảo sát, lựa chọn các sản phẩm tham gia Chương trình, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc. Triển khai các cơ chế hỗ trợ của trung ương, tỉnh tới các địa phương, các chủ thể tham gia Chương trình OCOP. Hướng dẫn các chủ thể hoàn thiện hồ sơ tham gia đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP theo quy định.

Để Chương trình đi sau vào thực tế, huyện đã phối hợp với Chi cục Phát triển nông thôn, Sở Nông nghiệp và PTNT, Liên minh Hợp tác xã tỉnh tổ chức các lớp tập huấn cho các chủ thể là các hộ sản xuất, HTX, doanh nghiệp... trên địa bàn về Chương trình OCOP. Hướng dẫn xây dựng phương án sản xuất, kinh doanh, đăng ký tham gia Chương trình.

Nhằm quảng bá, giới thiệu các sản phẩm OCOP của địa phương, UBND huyện đã phối hợp với các cơ quan chuyên môn của Sở Công thương, Sở Nông nghiệp và PTNT tổ chức cho các chủ thể có sản phẩm OCOP đạt 3 sao trở lên trưng bầy, giới thiệu sản phẩm tại các sự kiện lớn của tỉnh, huyện như: tham gia gian hàng trưng bày, quảng bá sản phẩm OCOP tại SEAGAMES 31 tại Nhà thi đấu thể thao tỉnh Bắc Giang; trưng bầy sản phẩm tại Chương trình Liên hoan tiếng hát quan họ huyện Việt Yên; đăng ký gian hàng tại Tuần lễ du lịch tỉnh Bắc Giang năm 2023… Một số chủ thể đã chủ động đưa sản phẩm tham gia vào các kênh bán hàng online như: Shopee, postmart.vn…

Với cách làm chủ động, sáng tạo, linh hoạt, trong năm 2022 toàn huyện đã có 10 sản phẩm được công nhận 3 sao (trong đó có 02 sản phẩm đánh giá lại) gồm: 1) Bột Gấc sấy lạnh nguyên chất, (2) Dầu gấc tinh khiết (HTX nông nghiệp Gấc Việt xã Quảng Minh), (3) Đông trùng hạ thảo Duca (HTX dịch vụ CNC Duca, xã Thượng Lan), (4) Dưa chuột Xuân Trường (HTX Nông nghiệp ứng dụng CNC Xuân Trường, xã Tự Lạn), (5) Bánh hạt gạo Lứt (Cở sở sản xuất Thân Đức Tiến, xã Vân Trung); (6) Trà gạo lứt sâm Nam, (7) Bánh chưng Hạnh Phúc (HTX Nông nghiệp Hạnh Phúc, xã Tăng Tiến); (8) Mỳ ngũ sắc Quê ta (Cơ sở sản xuất Nông sản Quê ta, xã Nghia Trung). Đánh giá lại 02 sản phẩm công nhận 2019 đạt 3 sao gồm: (9) Bánh Nông sản Bình Minh (khoai lang thái lát), (10) Bánh Nông sản Bình Minh (thập cẩm) của HTX Bình Minh, xã Hồng Thái;

Sau 4 năm thực hiện Chương trình OCOP, huyện Việt Yên có tổng số 23 sản phẩm đạt OCOP 3 sao trở lên, trong đó: 03 sản phẩm đạt 4 sao; 20 sản phẩm đạt 3 sao. Sản phẩm OCOP của huyện cơ bản đều là sản phẩm chế biến trong đó có các sản phẩm chế biến sâu (như các sản phẩm rượu làng Vân; dầu gấc tinh khiết), đây cũng là các sản phẩm đặc trưng, nổi tiếng không chỉ của huyện mà còn của cả tỉnh Bắc Giang.

 Một số sản phẩm chất lượng cao, đạt yêu cầu xuất khẩu đến các thị trường quốc tế (các sản phẩm Khoai lang thái lát; bánh nông sản thập cẩm) sang thị trường Hàn Quốc. Một số sản phẩm của huyện được áp dụng nhiều quy trình, hệ thống quản lý chất lượng tốt như: HACCP (Khoai lang thái lát; bánh nông sản thập cẩm) ISO 22000 (Đông trùng hạ thảo Duca) và GMP (viên xương khớp Thanh Ngâm và giải độc gan An Xoa)...

Cần cơ chế mới cho sản phẩm OCOP

Nhằm giúp các chủ thể có sản phẩm tham gia Chương trình từng bước hoàn thiện và nâng cao chất lượng, UBND huyện Việt Yên đã đề nghị và được Sở Nông nghiệp và PTNT, Sở Khoa học Công nghệ hỗ trợ quản lý nhãn hiệu, tem nhãn mác các sản phẩm và xây dựng website cho các chủ thể.

 Cụ thể, hỗ trợ xây dựng website: HTX nông nghiệp Hạnh phúc - Hỗ trợ in tem truy xuất nguồn gốc, HTX Nông nghiệp Công nghệ cao và sản xuất kinh doanh dịch vụ tổng hợp Như Hoa. Theo lộ trình, đến cuối năm 2023, huyện sẽ tiếp tục đánh giá để công nhận thêm 10 sản phẩm mới đạt từ 3 sao trở lên.

Theo ông Cường, thuận lợi của Chương trình OCOP là đã nhận được sự quan tâm chỉ đạo của Trung ương, Lãnh đạo các địa phương, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến cơ sở. Trung ương, tỉnh, huyện ngày càng có nhiều chính sách tốt, có sự tập trung chỉ đạo các cấp, các ngành trong việc triển khai thực hiện Chương trình OCOP.

Với Việt Yên, các sản phẩm được xây dựng luôn gắn với thế mạnh của địa phương. Các sản phẩm OCOP luôn bám sát các yêu cầu của Chương trình, phù hợp với thị hiếu, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng về sản phẩm đặc sắc, truyền thống, chất lượng, truy xuất nguồn gốc và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Chương trình OCOP đã góp phần chuyển đổi sản xuất theo hướng tăng quy mô gắn với chuỗi giá trị, nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn.

Mặc dù thuận lợi là thế, song Chương trình vẫn còn rất nhiều khó khăn, hạn chế như: Quy mô sản xuất nông nghiệp còn nhỏ lẻ, chưa hình thành nhiều vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung có sản lượng lớn, chất lượng sản phẩm đồng đều; chưa thu hút được các doanh nghiệp có năng lực đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, nhất là đầu tư sản xuất, chế biến các sản phẩm chủ lực.

 Sản phẩm đặc sản, đặc trưng trên địa bàn huyện nhiều nhưng sản xuất chủ yếu vẫn mang tính tự phát, theo phương thức thủ công, quy mô nhỏ, cơ sở vật chất còn thiếu, chủ yếu vẫn là các sản phẩm sơ chế hoặc chế biến đơn giản, giá trị gia tăng thấp. Quy trình và công nghệ chế biến lạc hậu, chưa đảm bảo đầy đủ các quy định, yêu cầu về an toàn vệ sinh thực phẩm và bảo vệ môi trường.

Vấn đề sở hữu trí tuệ chưa được các chủ thể quan tâm đúng mức, nhiều chủ thể chưa hiểu rõ và chưa chủ động đăng ký bảo hộ các nhãn hiệu, bảo hộ mẫu mã, bao bì, kiểu dáng công nghiệp.

  Năng lực quản trị của các Chủ thể tham gia chương trình OCOP còn nhỏ và yếu, thiếu kiến thức về kinh tế thị trường và phát triển sản phẩm theo chuỗi giá trị. Nhận thức của người sản xuất về việc tham gia chương trình OCOP, dù đã có những chuyển biến tích cực, nhưng vẫn còn nhiều chủ thể chưa hiểu hết được ý nghĩa và lợi ích của việc xây dựng và phát triển sản phẩm theo tiêu chuẩn OCOP nên đến nay vẫn còn nhiều sản phẩm đặc sản, đặc trưng trên địa bàn huyện chưa được phát triển thành sản phẩm OCOP.

 Tiềm lực vốn, nhân lực của các doanh nghiêp, HTX, tổ hợp tác, hộ sản xuất đa phần còn thiếu và yếu nên rất khó khăn trong việc đầu tư ứng dụng KHKT mới, công nghệ tiên tiến vào sản xuất để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, mở rộng mặt bằng nhà xưởng sản xuất, khu bán, giới thiệu sản phẩm…

Cán bộ các cấp tham gia thực hiện Chương trình OCOP hầu hết là kiêm nhiệm. - Chưa có cơ chế, chính sách hỗ trợ trực tiếp cho các chủ thể tham gia Chương trình OCOP, các chính sách hỗ trợ hiện nay chủ yếu là thực hiện lồng ghép.

Quy trình lập hồ sơ thủ tục để được công nhận sản phẩm OCOP còn phức tạp và thời gian công nhận sản phẩm OCOP ngắn (3 năm) gây khó khăn cho các chủ thể tham gia Chương trình.

Chắp cánh cho sản phẩm OCOP vươn ra quốc tế

Hiện các sản phẩm OCOP của huyện Việt Yên phục vụ cho người tiêu dùng tại địa phương và trong nước đang đang mạng lại hiệu quả rất tốt, điển hình như sản phẩm Muối lạc vừng rong biển, bánh chưng của HTX nông nghiệp Hạnh Phúc (xã Tăng Tiến).

Hiện nay, việc sản xuất của HTX được bán tự động với sự hỗ trợ của máy móc trong nhiều khâu. Thông qua kênh phân phối của Công ty JoyVN, sản phẩm Muối lạc vừng rong biển và Bánh chưng Hạnh phúc đã được tiêu thụ tại nhiều siêu thị ở miền Bắc. Riêng sản phẩm muối lạc vừng rong biển mỗi tháng bình quân Hợp tác xã tiêu thụ được 10.000 lọ sản phẩm. Doanh thu một năm đạt khoảng 4 tỷ đồng/năm.

Bà Lê Hồng Vân, Chủ nhiệm HTX nông nghiệp Hạnh Phúc cho biết: "Sản phẩm của chúng tôi tuân theo quy trình sản xuất để đạt an toàn vệ sinh thực phẩm, sau đó hoàn thiện bao bì nhãn mác, đạt các tiêu chí, rất thuận tiện cho người tiêu dùng có thể truy xuất nguồn gốc".

Là đơn vị duy nhất có 2 sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao là: Bột Gấc sấy lạnh nguyên chất và Dầu gấc tinh khiết, HTX nông nghiệp Gấc Việt ( xã Quảng Minh), đang là 1 trong các đơn vị đi tiên phong trong việc vươn ra thị trường quốc tế.

Ông Trần Văn Nghị - Chủ nhiệm HTX nông nghiệp Gấc Việt cho biết, HTX được thành lập năm 2021, với 15 thành viên, canh tác trên diện tích khoảng 15ha. Ngoài ra HTX còn liên kết với các HTX ở nhiều tỉnh khác như: Bắc Ninh, Tuyên Quang, Thái Nguyên... với diện tích lên đến hàng trăm ha.

"Ngoài 2 sản phẩm đã được công nhận đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao nêu trên, HTX đang xây dựng các sản phẩm mới như: Dầu xoa bóp hạt gấc, tinh dầu hạt gấc, hay gấc tươi đạt tiêu chuẩn xuất khẩu đi nước ngoài và thị trường châu Âu" – Chủ nhiệm HTX nông nghiệp Gấc Việt Trần Văn Nghị cho biết thêm.

Theo Chủ nhiệm Nghị, hiện 2 sản phẩm: Bột Gấc sấy lạnh nguyên chất và Dầu gấc tinh khiết đang được xuất khẩu sang Ấn Độ, Hàn Quốc và Đài Loan. Quả gấc tươi xuất khẩu sang Mỹ, còn hạt gấc chủ yếu được xuất khẩu sang Trung Quốc.

"Trung bình mỗi năm HTX xuất khẩu khoảng 3 – 5 contener bột gấc khô sang Ấn Độ, Hà Quốc và Đài Loan (1 contener = 12 tấn gấc khô, tương đương 500 tấn quả tươi), với giá trung bình từ 200.000 – 220.000 đồng/kg thu về khoảng 2,4 tỷ đồng/cotener. Nếu xuất sang thị trường Hàn Quốc thì khoảng 330.000 đồng/kg, tuy nhiên họ đòi hỏi chất lượng cao hơn rất nhiều. Thị trường gấc ở nước ngoài còn rất tiềm năng, cái khó của các HTX, các doanh nghiệp là tìm đầu mối kết nối cung – cầu, cũng như cơ chế hỗ trợ HTX, doanh nghiệp trong việc vay vốn đầu tư máy móc để nâng cao chất lượng sản phẩm và mở rộng diện tích nhằm đáp ứng được các đơn hàng xuất khẩu. " – Chủ nhiệm HTX Trần Văn Nghị bày tỏ.

Với tiềm năng và thế mạnh của các sản phẩm OCOP huyện Việt Yên, nếu tiếp tục được chú trọng đầu tư bài bản, với một cơ chế mở, tin rằng trong thời gian tới nhiều sản phẩm OCOP mang thương hiệu, chỉ dẫn địa lý huyện Việt Yên sẽ tiếp tục vươn xa hơn nữa trên thị trường quốc tế./.