Phớt lờ quyết định xử phạt, doanh nghiệp vẫn ngang nhiên khai thác khoáng sản trái phép

Ngày 5/6/2020, chúng tôi quyết định mục sở thị khu vực khai thác, chế biến cao lanh, mi ca tại thôn Thái Niên, xã Thái Niên, huyện Bảo Thắng của Công ty TNHH Khai Phát. Mọi hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản vẫn diễn ra bình thường, công nhân làm việc ở đây không quan tâm đến sự có mặt của người lạ.

Khi biết chúng tôi muốn tìm hiểu khu vực khai thác, một số người dân địa phương sẵn sàng đưa đi, bởi họ quá bức xúc trước sự thờ ơ, vô cảm của doanh nghiệp này. Bà L.T.T. bức xúc: Toàn bộ 4 sào ruộng của gia đình tôi đã bị cao lanh tràn xuống, vùi lấp, 2 năm nay không thể gieo cấy. Không chỉ gia đình tôi mà còn 2 hộ nữa cũng trong tình trạng tương tự. Nhiều lần họp thôn, họp xã, thậm chí tiếp xúc cử tri, tôi đã có ý kiến nhưng vẫn chưa được giải quyết, bây giờ chúng tôi không biết kêu ai.

Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, tháng 9/2018, tại khu vực khai thác, chế biến cao lanh, mi ca của Công ty TNHH Khai Phát xảy ra sự cố vỡ đập bãi thải, làm đất đá, bùn thải tràn vào đất trồng lúa, hoa màu của 46 hộ ở thôn Thái Niên với diện tích bị ảnh hưởng là 3,6 ha, trong đó diện tích bị vùi lấp hoàn toàn là 1,2 ha. 

Sau khi xảy ra sự cố, trên cơ sở kết quả kiểm tra của cơ quan chức năng, ngày 12/10/2018, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 3218 xử phạt Công ty TNHH Khai Phát 250 triệu đồng do các hành vi vi phạm hành chính: Không xây dựng phương án giải quyết sự cố khi đập chắn bãi thải, hồ thải bị nứt vỡ; không thực hiện đúng, đầy đủ các nội dung yêu cầu trong kết luận thanh tra (Kết luận số 1748 ngày 22/9/2016 của Sở Tài nguyên và Môi trường) gây sự cố vỡ đập hồ thải sau khu vực xưởng tuyển, làm ảnh hưởng đến diện tích đất canh tác nông nghiệp của người dân thôn Thái Niên. 

Quyết định cũng nêu rõ, nếu quá thời hạn 10 ngày kể từ ngày nhận được quyết định xử phạt vi phạm hành chính mà Công ty TNHH Khai Phát không chấp hành thì hoàn thiện hồ sơ cưỡng chế trình UBND tỉnh tổ chức cưỡng chế theo quy định.

Tuy nhiên, theo Báo cáo số 133 ngày 26/3/2020 của UBND huyện Bảo Thắng về kết quả khắc phục của Công ty TNHH Khai Phát tại dự án khai thác, chế biến cao lanh, mi ca xã Thái Niên, thì công ty mới thực hiện được một nửa nội dung yêu cầu theo Quyết định 3218 của UBND tỉnh, đó là bồi thường thiệt hại cho 43 hộ bị ảnh hưởng. Còn việc nộp tiền phạt do vi phạm trong lĩnh vực khoáng sản, môi trường thì doanh nghiệp vẫn chây ỳ. 

Điều này thể hiện rõ qua việc Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường đã phải 3 lần ban hành công văn đôn đốc doanh nghiệp nộp tiền xử phạt vi phạm hành chính (lần thứ 3 vào ngày 5/6/2020). Công văn nêu rõ: Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường yêu cầu Công ty TNHH Khai Phát chấp hành nộp tiền xử phạt vi phạm hành chính theo Quyết định 3218 của UBND tỉnh tại Kho bạc Nhà nước tỉnh Lào Cai và gửi biên lai nộp tiền phạt về Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường. 

Nếu Công ty TNHH Khai Phát không chấp hành sẽ bị cưỡng chế thi hành và xem xét quyền lợi, nghĩa vụ có liên quan theo quy định.

 Từ khi có công văn đôn đốc lần thứ 3 đến nay, Công ty TNHH Khai Phát vẫn chưa thực hiện và không báo cáo với Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường.

Điều khiến nhiều người ngạc nhiên và không hiểu tại sao, đã 20 tháng kể từ khi có quyết định xử phạt vi phạm hành chính của UBND tỉnh, Công ty TNHH Khai Phát không chấp hành, vẫn ngang nhiên tổ chức khai thác, chế biến cao lanh, mi ca, thậm chí còn vi phạm quy định về an toàn đối với đập, hồ thải. 

Điều này thể hiện rõ tại biên bản làm việc ngày 2/4/2019 giữa tổ công tác liên ngành của huyện Bảo Thắng với Công ty TNHH Khai Phát về việc kiểm tra, rà soát nguy cơ sự cố môi trường đối với các đập, hồ chứa nước thải, bãi thải trên địa bàn huyện Bảo Thắng. Tại thời điểm kiểm tra, công ty không cung cấp đủ hồ sơ bản vẽ mặt bằng, thiết kế chi tiết hồ đập, bãi thải; bãi thải rắn số 1 và số 2 chứa 476.000 tấn chất thải rắn có nguy cơ sạt lở lớn; một số khu vực khai thác có nguy cơ sạt lở, mất an toàn; nước thải ra môi trường có màu trắng đục, không đảm bảo.

Trong Báo cáo số 20 ngày 21/4/2020 của UBND huyện Bảo Thắng gửi UBND tỉnh và các ngành chức năng của tỉnh về kết quả rà soát nguy cơ, năng lực ứng phó sự cố vỡ hồ đập, bãi thải gây ô nhiễm môi trường trên địa bàn huyện đã một lần nữa chỉ rõ: Qua kiểm tra cho thấy cần đặc biệt lưu ý công trình hồ đập, bãi thải không đảm bảo của 5 đơn vị có các dự án phát sinh nhiều nước thải, chất thải, cơ sở hạ tầng bãi thải không đảm bảo, chưa thực hiện thiết kế thi công đúng kỹ thuật, đúng quy hoạch vị trí các công trình hồ đập, bãi thải, trong đó có mỏ cao lanh, mi ca thôn Thái Niên, xã Thái Niên của Công ty TNHH Khai Phát.

Mới đây nhất, ngày 21/5/2020, Đoàn kiểm tra việc chấp hành các quy định pháp luật về phòng, chống thiên tai, an toàn hồ đập thủy lợi, thủy điện, hồ thải trên địa bàn tỉnh đã kiểm tra tại Công ty TNHH Khai Phát đã chỉ ra một số hạn chế của doanh nghiệp này, trong đó có một vấn đề là vị trí đổ thải chưa thực hiện theo đúng quy định. 

Về nội dung này, chúng tôi đã có mặt tại hiện trường, không khó để nhận thấy những bãi thải rắn cao ngất, nếu mưa lớn kéo dài có thể sạt xuống bất kỳ lúc nào. Chính người dân sống gần khu vực chế biến cao lanh đã khẳng định, mấy năm trước, sau mỗi trận mưa kéo dài, chất thải rắn trôi xuống, tràn cả vào ruộng, vườn của các hộ dân xung quanh.

Thật khó chấp nhận sự ngang nhiên, coi thường của Công ty Khai Phát, thậm chí phớt lờ ngay cả quyết định xử phạt vi phạm hành chính của UBND tỉnh. 

Được biết, mới đây tại buổi làm việc với UBND tỉnh, UBND huyện Bảo Thắng đã đề nghị UBND tỉnh xem xét thu hồi giấy phép khai thác, chế biến cao lanh, mi ca tại điểm mỏ thôn Thái Niên, xã Thái Niên của Công ty TNHH Khai Phát. Chúng tôi sẽ tiếp tục thông tin về sự việc này.