Chạy khỏi Trung Quốc, vốn Hàn Quốc đổ vào Việt Nam

Một góc nhà máy Samsung tại Việt Nam.

Việt Nam và Hàn Quốc tuy có nhiều khác biệt nhưng giá trị thương mại giữa hai quốc gia đã tăng gấp 34 lần kể từ năm 2000. Hoạt động du lịch từ Hàn Quốc sang Việt Nam và từ Việt Nam sang Hàn Quốc đều bùng nổ.

Các nhà sản xuất lớn nhất của Hàn Quốc, khởi đầu là Tập đoàn Samsung, đã đổ hàng tỷ USD vào các nhà máy Việt Nam như một nơi thay thế cho Trung Quốc. Các nhà bán lẻ và ngân hàng đang cũng đang nhắm mục tiêu đến người tiêu dùng đầy hứa hẹn của Việt Nam.

Hãy thử hỏi chị Cao Trần Phương Chi (30 tuổi) – một người dân ở Thành phố Hồ Chí Minh – và chị ấy sẽ nói với bạn rằng Hàn Quốc dường như chẳng còn là quốc gia nước ngoài trong con mắt của nhiều người Việt.

"Hàn Quốc đã là một từ phổ biến trong cuộc sống hàng ngày của người Việt Nam trong nhiều năm qua… Nó nổi tiếng về văn hóa và giải trí, thời trang và đầu tư", chị Chi cho hay. Chị Chi cũng là người mê xem phim truyền hình, nhạc K-pop cùng với ẩm thực và mỹ phẩm Hàn Quốc.

Mối quan hệ giữa hai quốc gia đã nở rộ đến mức Việt Nam là điểm đến xuất khẩu nhiều thứ 3 của Hàn Quốc trong hai năm liên tiếp trong năm 2018, chỉ sau Trung Quốc và Mỹ, dựa trên dữ liệu từ Hiệp hội Thương mại Quốc tế Hàn Quốc (KITA). Việt Nam còn được dự báo vượt Mỹ trong quan hệ thương mại với Hàn Quốc vào năm 2020.

Trong năm 2014, Hàn Quốc đã vượt Nhật Bản trở thành nguồn đầu tư trực tiếp nước ngoài tích lũy lớn nhất tại Việt Nam – và vị thế đó vẫn duy trì tới hôm nay.

"Nhiều nước ASEAN bị ảnh hưởng từ Nhật Bản, nhưng Việt Nam là một ngoại lệ”, Lee Tae-joo, Chủ tịch Viện Phát triển Tái định hình tại Seoul, cho hay. “Việt Nam có mối quan hệ đặc biệt với Hàn Quốc".

Điều này chủ yếu đến từ các tập đoàn sản xuất lớn của Hàn Quốc như Samsung Electronics và LG Electronics. Tập đoàn Samsung đã đầu tư khoảng 9.5 tỷ USD vào Việt Nam kể từ năm 2007 và sản xuất hơn 150 triệu chiếc điện thoại thông minh mỗi năm tại các nhà máy ở Bắc Ninh và Thái Nguyên – phía Bắc Hà Nội.

Trong khi đó, LG sản xuất các đồ gia dụng tại Hải Phòng. Cuối tháng 4/2019, LG tuyên bố sẽ chuyển các dây chuyền sản xuất điện thoại thông minh từ Pyeongtaek (Hàn Quốc) đến Hải Phòng vào cuối năm nay, tăng sản lượng điện thoại thông minh của họ tại Việt Nam lên 11 triệu chiếc mỗi năm.

Điện thoại đã là mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của Việt Nam kể từ năm 2013. Quan trọng hơn, khoản đầu tư của Hàn Quốc đã hình thành một hệ sinh thái sản xuất hứa hẹn trở thành động lực để thúc đẩy nền kinh tế Việt Nam trong nhiều năm tới.

"Có khoảng 7,000 công ty Hàn Quốc đang hoạt động tại Việt Nam, cung cấp việc làm cho hơn 700,000 công nhân và đóng góp khoảng 30% vào giá trị xuất khẩu của Việt Nam”, Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại Việt Nam, cho biết tại một hội nghị quảng bá đầu tư ở Hà Nội cuối tháng 4/2019. Ngoài ra, ông nhấn mạnh các công ty Hàn Quốc cũng giúp thúc đẩy sự phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam.

Tập đoàn Samsung đã làm ăn với 35 nhà cung cấp nội địa "cấp 1" trong năm 2018, tăng vọt từ mức 4 nhà cung cấp trong năm 2014. Năm nay, họ đang nhập hàng từ 42 nhà cung ứng và con số này được dự báo tăng lên 50 vào năm 2020.

Đối với các nhà đầu tư Hàn Quốc – vốn đang hối hả rút tiền ra khỏi thị trường Trung Quốc và thị trường lao động đắt đỏ trong những năm 2000, Việt Nam là một thị trường tiềm năng với chi phí nhân công rẻ, thậm chí rẻ hơn Trung Quốc và ít rủi ro về chính trị.

Mức lương trung bình của công nhân sản xuất tại Việt Nam là 3,812 USD trong năm 2018, chỉ bằng khoảng một phần ba mức trung bình của công nhân Trung Quốc là 10,520 USD, theo Viện nghiên cứu Hyundai. Và kể từ khi Bắc Kinh kiểm soát chặt chẽ các công ty Hàn Quốc về việc triển khai hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ, ngày càng nhiều công ty Hàn Quốc đang hướng đến Việt Nam.

Xét về tranh chấp quốc phòng, ít có công ty nào bị tác động nặng nề hơn tập đoàn Lotte. Trong năm 2016, công ty này đã đồng ý để cung cấp đất cho hệ thống chống tên lửa - một phần của một sân golf ở Seongju. Ngay sau đó, Chính phủ Trung Quốc đã trừng phạt Lotte về các vi phạm an toàn hỏa hoạn và các vấn đề khác, khiến họ phải bán hầu hết 99 cửa hàng giảm giá Lotte Mart ở Trung Quốc.

Hiện tại, có 14 Lotte Marts tại Việt Nam, một trong số đó nằm trong Trung tâm Lotte 65 tầng ở Hà Nội, nơi cũng có một cửa hàng bách hóa và khách sạn. Tòa nhà này trở thành điểm nhấn của Hà Nội, thu hút hàng ngàn người mỗi ngày.

Khi nói về quy mô thị trường tiêu dùng, Việt Nam có lẽ không sánh bằng Trung Quóc. Trung Quốc có dân số khoảng 1.3 tỷ người, gấp 10 lần dân số Việt Nam. Tuy vậy, Lotte đang đầu tư mạnh vào TP.HCM và Hà Nội. Họ đã rót vào 1.8 ngàn tỷ Won (tương đương 1.5 tỷ USD) trong năm 2016 và dự định sẽ chi thêm 1.2 ngàn tỷ Won cho đến năm 2024.

Các tổ chức tài chính Hàn Quốc cũng nhanh chóng nhảy vào Việt Nam.

Bourse Korea Exchange là một trong những tổ chức đã giúp thành lập và vận hành Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE) từ hai thập kỷ trước. Hiện tại, họ đang phát triển hệ thống công nghệ thông tin cho HOSE và HNX.

Ngân hàng Shinhan của Hàn Quốc là ngân hàng nước ngoài lớn nhất tại Việt Nam với tài sản 3.7 tỷ USD, mặc dù quy mô vẫn còn nhỏ so với Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB), ngân hàng tư nhân có tài sản lớn nhất với quy mô tài sản khoảng 18.2 tỷ USD tính tới quý 1/2019.

Shinhan đã thể hiện cam kết của họ trong năm 2017 khi thâu tóm đơn vị bán lẻ ANZ tại Việt Nam. “Các ngân hàng phương Tây đang rời khỏi Việt Nam vì họ tập trung vào doanh nghiệp và ngân hàng đầu tư, nhưng chúng tôi đặt cược mạnh vào ngân hàng bán lẻ”, Lee Sang-hoon, Giám đốc của Shinhan Bank cho biết. “Chúng tôi đã tăng trưởng ấn tượng trong năm 2018, tạo ra sức mạnh cộng hưởng khổng lồ”.

"Việt Nam là một động lực tăng trưởng mới đối với chúng tôi bởi vì chúng tôi không thể mong đợi nhiều từ khả năng tạo lợi nhuận ở quê nhà", Lee Sang-hoon cho biết.

Tỷ lệ lãi ròng của các ngân hàng tại Việt Nam – một chỉ báo quan trọng về khả năng tạo lợi nhuận – gấp khoảng hai lần so với các ngân hàng tại Hàn Quốc trong năm 2017 (2.9% so với 1.63%), theo công ty nghiên cứu Việt Nam Biinform và Dịch vụ Giám sát Tài chính của Seoul.