Venezuela - Nghịch lý cường quốc dầu mỏ đối diện khủng hoảng nhiên liệu

Trước đây, khi siêu lạm phát không thể kiềm chế, chính phủ Venezuela chưa bao giờ tăng giá xăng dầu. Ngay cả hiện nay, trong bối cảnh khủng hoảng nhiên liệu trầm trọng tại đất nước này, người dân vẫn có thể đổ xăng giá rẻ, miễn là bạn có đủ kiên nhẫn chờ đợi và xếp hàng trong nhiều ngày.

Hai tuần vừa qua là chuỗi ngày kinh hoàng với người dân Venezuela, bởi tình trạng khan hiếm nhiên liệu trầm trọng. Đây không phải lần đầu tiên Venezuela đối diện với khủng hoảng kiểu này, nhưng đây có lẽ là lần nghiêm trọng nhất. Những lần trước, nguyên nhân bị đổ lỗi cho khâu phân phối xăng dầu kém hiệu quả. Nhưng lần này, nhiều người lo sợ nguồn cung xăng dầu mới là nguồn gốc cơn khủng hoảng. Nghĩa là, tại quốc gia có trữ lượng dầu lớn nhất thế giới, dầu đã không đủ để phân phối cho người dân.

Tại thành phố San Cristobal thuộc bang miền Tây Tachira, cô Lorena Amaya (42 tuổi) cùng em gái đã xếp hàng 3 ngày trong chiếc xe của mình để chờ được đổ xăng. Hai chị em lấy băng ghế sau làm giường ngủ và thay phiên thức chờ tới lượt.

“Hôm nay là sinh nhật con trai tôi, nhưng nhìn xem tôi đang ở đâu” - cô Lorena Amaya chia sẻ. Mãi tới trưa hôm đó, Amaya mới trở về thăm con trai còn em gái cô vẫn ở lại giữ chỗ. “Con trai tôi ở nhà một mình. Tôi buộc lòng phải nhờ hàng xóm để mắt đến nó và ‘chôn chân’ tại đây”.

Em gái Amaya, cô Ymara (40 tuổi) cho hay: “Đây là loại xăng đắt nhất chúng tôi từng mua”, bởi cô phải nghỉ việc và chờ đợi tới 3 ngày tại trạm cung cấp nhiên liệu nhưng vẫn chưa được mua xăng.

Một trạm xăng dầu bị đóng cửa tại vùng ngoại ô Venezuela

Vì sao khủng hoảng dầu lại xảy ra ở đất nước có trữ lượng dầu lớn nhất thế giới?

Năm 1989, các cuộc bạo loạn lớn đã xảy ra tại Venezuela do chính quyền Tổng thống Carlos Andres Perez khi đó tuyên bố chấm dứt trợ cấp giá xăng dầu. Kể từ ấy, việc tăng giá xăng dầu không còn được giới chính trị gia nước này nhắc lại.

30 năm sau, năm 2019, giá xăng dầu vẫn còn rẻ, nhưng sản lượng khai thác dầu đã giảm xuống mức chưa từng thấy kể từ những năm 1940. Số liệu từ Cơ quan quản lý thông tin năng lượng Hoa Kỳ EIA cho thấy, tháng 4/2019, Venezuela chỉ khai thác 830.000 thùng dầu mỗi ngày, trong khi con số này hồi đầu năm là 1.2 triệu thùng.

Tập đoàn dầu khí quốc gia Venezuela PDVSA đang cố gắng để duy trì hoạt động sản xuất, dù cho tất cả cơ sở vật chất và máy móc đều đã lỗi thời. Cuộc khủng hoảng mất điện hồi tháng 3/2019 càng làm cho tình hình trở nên tồi tệ. Người dân đổ lỗi cho chính quyền mục ruỗng vì tham nhũng, công tác quản lý kém hiệu quả. Còn chính quyền lại biện minh đây là thủ đoạn trừng phạt của Mỹ trong chiến tranh kinh tế.

PDVSA chưa bao giờ công bố số liệu khai thác và sản xuất, không ai biết được chính xác quốc gia này đang sản xuất bao nhiêu dầu mỗi năm. Tuy nhiên, từ số liệu nhập khẩu dầu tăng lên, có thể thấy Venezuela đang bổ sung vào sản lượng dầu suy giảm bằng nguồn cung nhiên liệu nhập khẩu từ các đồng minh quốc tế nước ngoài, như Nga chẳng hạn. Kể từ tháng 1/ 2019, sau lệnh trừng phạt của Mỹ, PDVSA đã không thể giao dịch trên thị trường dầu quốc tế, nơi họ nhập khẩu các nguyên liệu cần thiết để tinh chế dầu thành xăng.

Sự thiếu hụt nhiên liệu càng lúc càng thổi bùng cáo buộc chính quyền Maduro thiếu khả năng điều hành đất nước. Trên các phương tiện truyền thông và mạng xã hội, hashtag #VenezuelaSinGasolina là đòn tấn công trực diện chính phủ nước này vì không thể duy trì ngay cả ngành công nghiệp mũi nhọn của quốc gia.

An ninh lương thực Venezuela cũng bị đe dọa trong bối cảnh thiếu hụt nhiên liệu trầm trọng. Venezuela không có hệ thống đường sắt, các thành phố đa số cách xa bờ biển. Đường bộ là cách duy nhất để phân phối lương thực thực phẩm trên cả nước, và điều này cần có xăng dầu. Vào ngày 20/5 vừa qua, Liên đoàn chăn nuôi gia súc Venezuela đã đệ trình đề nghị cung cấp nhiên liệu từ Chính phủ nhằm giải quyết tình trạng khó khăn trong việc phân phối gia súc khắp đất nước.