Đại biểu Quốc hội: 'Nhiều người giàu lên từ ôm đất vàng'

Tại phiên thảo luận về báo cáo giám sát trong quản lý, sử dụng đất ở đô thị (2013-2018) ngày 27/5, ông Đinh Duy Vượt (Gia Lai) cho hay, các cử tri ủng hộ việc các doanh nghiệp được Nhà nước giao, cho thuê đất, góp phần tạo ra nhiều khu đô thị văn minh, hiện đại. Song thực tế cũng xuất hiện "nhiều tỷ phú từ đất, ôm nhiều quỹ đất vàng, đất kim cương tại các đô thị và các khu đất tương lai sẽ là đô thị".

Theo ông, việc cho thuê, chuyển nhượng đất vẫn diễn ra khó kiểm soát. Nhiều khả năng, các dự án có thể là tài sản thế chấp ngân hàng, trong khi thực chất giá trị từ đất do doanh nghiệp thuê, trả tiền hàng năm và không được tính vào giá trị doanh nghiệp.

"Báo cáo giám sát của Quốc hội đã đề cập nhưng cử tri vẫn dấy lên mối hoài nghi có hay không lợi ích nhóm, sân trước sân sau cùng cộng sinh giữa những quan chức có thẩm quyền, lợi dụng chính sách để chọn nhà đầu tư theo chỉ định thầu thay vì đấu giá công khai quyền sử dụng đất", ông Vượt đặt vấn đề.

Ông Đinh Duy Vượt - đại biểu Quốc hội tỉnh Gia Lai.

Ông cũng cho rằng, chính sự móc nối giữa chính quyền và nhà đầu tư dẫn tới trường hợp "vừa đá bóng, vừa thổi còi" trong định giá đất thấp sau cổ phần hoá rồi cho doanh nghiệp thuê lại. Hệ lụy là những vụ khiếu kiện phức tạp liên quan tới đất đai kéo dài, làm thiệt hại lớn tới lợi ích Nhà nước, người dân.

Đại biểu tỉnh Gia Lai cũng kiến nghị báo cáo giám sát của Quốc hội bổ sung thực trạng cảnh báo, dự báo cặn kẽ hiện tượng "cơn sốt đất kinh hoàng" từ cuối năm 2018, đầu năm 2019. Ông cho rằng, giá đất từ đầu năm đến nay tăng vù vù tại các địa phương, vượt tầm kiểm soát và dường như bị thả nổi. "Nguyên nhân cơn sốt đất này là gì, dòng tiền tới từ đâu khi tín dụng bất động sản được các ngân hàng siết chặt? Cơn sốt này tới đây có gây ra bong bóng bất động sản, nợ xấu hay không", ông đặt loạt câu hỏi.

Lợi ích nhóm trong cho thuê đất không qua đấu giá công khai cũng được ông Mai Sỹ Diến (Thanh Hoá) đề cập. Ông Diến nhận xét, một phần lớn địa tô đang nằm ngoài ngân sách. Việc bàn giao đất trên thực địa tại địa phương khi chưa có quyết định giao đất, cho thuê đất... là vi phạm nghiêm trọng.

Đại biểu Phạm Trọng Nhân - Phó đoàn Bình Dương nói: "Từ những sai phạm nghiêm trọng như dự án 8B Lê Trực, cổ phần hoá hãng phim truyện Việt Nam hay xà xẻo mảnh đất vàng tại các đô thị lớn, có thể đây chỉ là phần nổi của tảng băng, phần chìm của nó vốn là những vụ việc có tính chất phức tạp hơn", ông Nhân nói. 

Theo ông Nhân, thay vì ưu tiên phát triển công trình công cộng, hạ tầng xã hội, kỹ thuật sau khi các cơ quan di dời ra ngoại thành thì hầu hết quỹ đất này lại quy hoạch khu chung cư, nhà cao tầng. "Điển hình là trụ sở trường ĐH Y tế Công cộng tại số 138B Giảng Võ sau khi trường di dời đã biến thành là tổ hợp thương mại, văn phòng, nhà liền kề. Sai phạm này cố tình gạt đi những cố gắng của các nhà lập pháp khoá 13 trao cho nhân dân thủ đô", ông nói để đề cập tới Luật Thủ đô đã được biểu quyết thông qua.

Bên cạnh đó, theo ông còn có tình trạng dự án điều chỉnh lớn theo đề xuất của nhà đầu tư, như 1.390 dự án có quy hoạch được điều chỉnh từ 1-6 lần. "Quốc hội nghĩ gì khi mật độ xây dựng được điều chỉnh nâng từ 21,6% lên 40%, tầng cao nâng từ 20 lên 33, thậm chí đến 48 tầng. Vấn đề đặt ra là thay vì thuyết phục các nhà đầu tư tuân thủ các quy định của nhà nước thì lại bị bẻ cong theo đề xuất của nhà đầu tư", ông Nhân nhấn mạnh.

Ông Diến nêu hiện tượng, cùng địa phương, cùng thời điểm nhưng lại chọn cách xác định giá đất khác nhau với mỗi chủ đầu tư. Ngoài ra, ông nhấn mạnh việc có biểu hiện ưu ái sân sau của người có thẩm quyền và thiếu trách nhiệm của các cơ quan quản lý.

Trước bất cập trong giao, cho thuê đất và xác định giá đất "vì nhóm lợi ích", ông Đinh Duy Vượt đề nghị Nghị quyết của Quốc hội về giám sát đất đai cần thu hẹp việc định giá đất, mở rộng đối tượng cho thuê đất và cho thuê đất thông qua đấu giá công khai. Cấp có thẩm quyền cũng cần đưa ra chế tài xử lý nghiêm việc sử dụng đất lãng phí, sai phạm. "Cần thu hồi đất các dự án cho thuê sai dạng này, bởi không loại trừ chuyện chuyển nhượng cho người nước ngoài, luồn lách mà doanh nghiệp đứng tên", ông Vượt lo ngại.

Trong khi đó, đại biểu Mai Sỹ Diến thì đề nghị dừng việc dùng quỹ đất để thanh toán cho các dự án BT. Ông Vũ Hồng Thanh - Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế cho biết, đoàn giám sát kiến nghị Chính phủ nghiên cứu chính sách để quản lý chặt chẽ, nghiêm cấm người Việt Nam đứng tên mua nhà, đất cho người nước ngoài.

Báo cáo trước Quốc hội, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng cho biết, đoàn giám sát của Quốc hội kiến nghị Quốc hội sớm xem xét, sửa đổi Luật Đất đai 2013 và các luật liên quan tới quy hoạch. Cùng đó, hàng năm Kiểm toán Nhà nước kiểm toán các nội dung liên quan tới quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai ở đô thị.

Đoàn giám sát đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương khắc phục các vi phạm trong lĩnh vực đất đai, quy hoạch đô thị, để làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan. Giải pháp xử lý khắc phục cần được báo cáo Quốc hội tại kỳ họp tháng 10/2019.