Không trả đũa đòn tăng thuế, Trung Quốc đệ đơn kiện Mỹ lên WTO

Hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang bị cuốn vào cuộc chiến tranh thuế quan kéo dài hơn một năm nay

Trước đó, hôm 1.9, thuế quan 15% của Mỹ với khoảng 125 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc chính thức có hiệu lực. Cùng ngày, Trung Quốc cũng thi hành mức thuế với 75 tỷ USD hàng hóa Mỹ, đẩy chiến tranh thuế quan giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới lên một nấc thang mới. Đợt thuế quan tiếp theo mà Washington và Bắc Kinh theo đuổi sẽ đồng thời có hiệu lực vào 15.12 tới đây. Khi đó, gần như 100% hàng hóa Mỹ nhập khẩu từ Trung Quốc đều nằm trong diện bị đánh thuế, với tổng giá trị hàng hóa ước tính khoảng 550 tỷ USD.

Bộ Thương mại Trung Quốc hôm 2.9 cho hay đã đệ đơn kiện lên WTO, cáo buộc mức thuế quan của Mỹ hiện đã gây ảnh hưởng đến 300 tỷ USD hàng hóa xuất khẩu từ Trung Quốc. “Các động thái áp đặt thuế quan mới nhất của Mỹ đã vi phạm thỏa thuận mà Mỹ và Trung Quốc đạt được bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Osaka, Nhật Bản. Trung Quốc sẽ nỗ lực bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình dựa trên các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới WTO” - Bộ Thương mại Trung Quốc nhấn mạnh.

Đây là lần thứ ba Bắc Kinh đưa căng thẳng thương mại với Mỹ khiếu nại lên WTO, viện dẫn những giới hạn thuế quan mà mỗi quốc gia được phép áp dụng do WTO quy định. Động thái được xem là sự thách thức cuộc chiến tranh thuế quan mà Tổng thống Trump khơi mào trong bối cảnh mức thuế mới vừa có hiệu lực tròn 1 ngày.

Về phía Mỹ, chính quyền Trump tuyên bố trừng phạt thuế quan với hàng hóa Trung Quốc là biện pháp trả đũa những hành động vi phạm quyền sở hữu tài sản trí tuệ, chuyển giao công nghệ và cạnh tranh thương mại không lành mạnh; do đó không thuộc phạm vi điều chỉnh của WTO. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia thương mại khẳng định bất kỳ hành động tăng thuế nào vượt quá quy định của WTO đều phải được sự chấp thuận của Tổ chức này. Như vậy, nếu đưa ra nghị luận trước WTO, Mỹ và Trung Quốc có thể đồng thời phải nhận chỉ trích.

Hôm 30.8, Mỹ đã công bố văn bản bào chữa đưa ra những lập luận khẳng định vấn đề Mỹ Trung không nên được đưa ra thảo luận tại WTO. Đầu tiên, Trung Quốc đã đơn phương đưa ra các chính sách chuyển giao công nghệ, quyền sở hữu trí tuệ không lành mạnh với các đối tác thương mại quốc tế, buộc Mỹ phải áp dụng trừng phạt thuế quan để loại bỏ những chính sách xuyên tạc này. Thứ hai, đáp trả các mối quan ngại của Mỹ, Trung Quốc không chọn cách giải quyết mà chọn leo thang chiến tranh thuế quan nhằm duy trì chính sách thương mại không lành mạnh của mình vô thời hạn. 

Bản đệ trình của Mỹ còn khẳng định các hành động áp thuế của Washington được miễn trừ khỏi quy định của WTO vì nó là những biện pháp cần thiết để “bảo vệ đạo đức công cộng” - một điều khoản cho phép sử dụng hạn chế thương mại để duy trì hiệu lực của chính sách độc quyền, bảo hộ bản quyền, nhãn hiệu thương mại, quyền tác giả và các biện pháp ngăn ngừa gian lận thương mại. 

Theo quy định của WTO, Mỹ có 60 ngày để giải quyết tranh chấp với Trung Quốc trước khi vụ việc chính thức được xét xử dựa trên khiếu nại từ Bắc Kinh. Quá trình này có thể kéo dài vài năm. Một khi Mỹ bị quy kết vi phạm quy tắc WTO, Trung Quốc sẽ giành được sự chấp thuận của Tổ chức này để thực hiện các biện pháp trừng phạt thương mại đáp trả.