Lạc vào căn cứ quân sự nhạy cảm, 2 quan chức Trung Quốc bị Mỹ trục xuất

Vào tháng 9, Mỹ đã bắt giữ 2 quan chức Đại sứ quán Trung Quốc sau khi hai người này lái xe thẳng tiến vào căn cứ quân sự Mỹ ở Norfolk, Virginia và chỉ dừng lại sau khi bị xe cứu hỏa cảnh sát chặn đường khẩn cấp. Những người này sau đó giải thích với cơ quan an ninh Mỹ rằng họ đi thăm quan và… bị lạc đường.

Hành động của hai quan chức Đại sứ quán Trung Quốc bị Mỹ cáo buộc là cố tình xâm phạm để đánh giá tình hình an ninh tại căn cứ quân sự bí mật nói trên, trong bối cảnh các hoạt động thu thập tình báo chống lại Mỹ mà Bắc Kinh chỉ đạo ngày càng lên cao. Nguồn tin từ Tạp chí phố Wall, hai quan chức Trung Quốc bị cho là hoạt động tình báo dưới vỏ bọc ngoại giao.

Việc Mỹ âm thầm trục xuất hai quan chức ngoại giao của Trung Quốc đã làm gia tăng căng thẳng giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới, bất chấp dấu hiệu giảm nhiệt trong thương chiến Mỹ Trung. Hồi tháng 11/2019, Tổng thống Donald Trump từng chọc giận Bắc Kinh khi ký thông qua Đạo luật Dân chủ và Nhân quyền cho Hồng Kông, điều mà Trung Quốc chỉ trích là hành động can thiệp thô bạo vào nội bộ chính trị quốc gia.

Washington trước đó còn đưa hơn 20 thực thể Trung Quốc, bao gồm nhiều tổ chức Chính phủ và các tập đoàn công nghệ lớn như Hikvision, Dahua Technology vào danh sách đen do dính líu đến những hoạt động vi phạm nhân quyền vùng Tân Cương. 

Đây là lần đầu tiên trong vòng hơn 30 năm qua, Mỹ trục xuất các nhà ngoại giao Trung Quốc vì cáo buộc gián điệp. Dù rằng chính quyền Tập Cận Bình và Donald Trump đều không công khai thông tin này, việc trục xuất như vậy chắc chắn sẽ làm xấu đi quan hệ ngoại giao song phương.

Hôm 16/10, tức khoảng 1 tháng sau vụ việc, Bộ Ngoại giao Mỹ đã ban hành quy định hạn chế hoạt động của các quan chức ngoại giao Trung Quốc tại Mỹ, theo đó yêu cầu các nhà ngoại giao phải thông báo và có kế hoạch cụ thể trước khi gặp gỡ quan chức địa phương hay Chính phủ, thậm chí báo cáo khi thăm quan cơ sở giáo dục nghiên cứu tại Mỹ.

Từ nhiều năm trước, phía Trung Quốc đã đưa ra một quy định tương tự, trong đó yêu cầu quan chức ngoại giao Mỹ báo cáo khi đến thăm một số tổ chức/ cơ quan chính phủ hoặc cơ quan nghiên cứu nhất định, đồng thời cần có sự chấp thuận của chính quyền cấp cao trước khi ra khỏi thành phố đang cư trú. 

Tuy nhiên, phản ứng trước quy định mới đây của Washington, Đại sứ quán Trung Quốc đã lên án điều này vi phạm sâu sắc công ước Vienna về vấn đề ngoại giao lãnh sự.