Quay cuồng giữa nguy cơ thuế quan, Mexico gặp khó trong đàm phán với Mỹ

Trong những nỗ lực ngăn chặn trừng phạt thuế quan từ Mỹ, phái đoàn cấp cao Mexico dự kiến sẽ đưa ra những biện pháp ngăn chặn làn sóng nhập cư bất hợp pháp cũng như giải quyết tình trạng buôn lậu ma túy tràn qua biên giới Mỹ.

Cuộc đàm phán được mở ra ngay sau khi Tổng thống Trump tuyên bố trên Twitter rằng Mỹ sẽ bắt đầu áp thuế 5% lên tất cả hàng hóa nhập khẩu của Mexico bắt đầu từ ngày 10.6 tới đây. Mức thuế sẽ tăng 5% mỗi tháng và duy trì ở mốc 25% đến chừng nào Mexico khống chế, giải quyết thành công tình trạng nhập cư bất hợp pháp đang gây thiệt hại to lớn đến kinh tế xã hội nước Mỹ.

Quyết định này tuy nhiên vấp phải sự phản đối của người đứng đầu bộ Tài chính và Đại diện bộ Thương Mại Hoa Kỳ, do Mexico là một trong ba đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ. Ngay sau tuyên bố của ông Trump, chứng khoán toàn cầu đã chứng kiến sự sụt giảm bởi các nhà đầu tư lo ngại nguy cơ suy thoái kinh tế toàn cầu.

Hình ảnh chụp tại cửa khẩu Mỹ - Mexico hôm 2.6.2019

Đa số các chuyên gia phân tích cùng cho rằng phái đoàn Mexico do Ngoại trưởng Marcelo Ebrard dẫn đầu có thể gặp khó khăn trong việc thuyết phục chính phủ Mỹ đẩy lùi trừng phạt thuế quan, khi mà thời điểm áp thuế đã rất gần kề. Mexico sẽ phải chứng minh được tính hiệu quả trong các chính sách hạn chế nhập cư, nhưng điều này gần như là bất khả thi trong thời gian từ nay đến hôm 10.6.

Hội đàm giữa Mỹ và Mexico sẽ bắt đầu bằng cuộc gặp gỡ giữa Bộ trưởng Bộ Kinh tế Mexico Graciela Marquez và Bộ trưởng Bộ Thương mại Mỹ Wilbur Ross hôm Thứ Hai 3.6. Vào Thứ Tư 5.6, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo sẽ đón tiếp Ngoại trưởng Mexico Marcelo Ebrard và phái đoàn.

Hôm 2.6 vừa qua, Tổng thống Trump tuyên bố ông muốn nhìn thấy hành động từ phía Mexico chứ không phải những hứa hẹn. Mexico sau đó khẳng định nước này không muốn tham gia vào chiến tranh thương mại hay xung đột thuế quan, nhưng cũng để ngỏ khả năng đáp trả bắt đầu từ các sản phẩm nông nghiệp xuất khẩu sang Mỹ.

Bộ trưởng Bộ An Ninh nội địa Mỹ Kevin McAleenan gợi ý Mexico có thể triển khai lực lượng an ninh dọc theo biên giới Guatemala trên một khu vực kéo dài hơn 240km để hạn chế tình trạng nhập cư bất hợp pháp trong khi đàm phán đang diễn ra. Đây là vùng rừng rậm, sông suối khá hẻo lánh, khó quản lý, tạo điều kiện cho nạn nhập cư trái phép tràn lan. Ông McAleenan cũng chỉ ra Mexico nên tăng cường sàng lọc nhập cư ở khu vực biên giới phía Nam, siết chặt thủ tục xuất nhập cảnh và tăng cường kiểm soát, triệt hạ các đường dây buôn bán vận chuyển ma túy, các băng đảng bạo lực.

Ông Trump mong muốn Mexico thể hiện nỗ lực ngăn chặn nhập cư bất hợp pháp bằng hành động

Kể từ tháng 1.2019, Chính phủ của Tổng thống Mexico Andres Manuel Lopez Obrador đã nỗ lực ngăn chặn làn sóng di cư đến Mỹ thông qua biên giới Guatemala và Honduras bằng các biện pháp trục xuất và giam giữ, nhưng mọi chuyện vẫn vượt ngoài tầm kiểm soát.

Chỉ tính riêng tháng 5.2019, số người bị bắt ở biên giới Mỹ - Mexico có khả năng vượt quá 99.000 người. Đa số được thả ra để chờ đợi các phiên tòa điều trần, xét xử.

Tháng 12.2018, Tổng thống Trump từng tỏ ra nhượng bộ khi đồng ý nhận một số người Trung Mỹ xin tị nạn tại Hoa Kỳ trong thời gian chờ giải quyết các vụ kiện. Giờ đây, một ý tưởng có thể được đưa lên bàn đàm phán Mỹ - Mexico tuần này là việc để người Trung Mỹ tị nạn tại Mexico thay vì Mỹ. Ý tưởng này từng bị Tổng thống Mexico lên tiếng bác bỏ trước đó, nhưng hành động trừng phạt thuế quan từ ông Trump có lẽ sẽ khiến ông Lopez Obrador phải suy nghĩ lại.

Nền kinh tế Mexico, vốn phụ thuộc rất nhiều vào kim ngạch xuất khẩu hàng hóa sang Mỹ, chắc chắn sẽ thiệt hại lớn một khi bị áp mức thuế lên đến 25%.