WTO chọn nhà lãnh đạo mới, Mỹ - Trung lại đối đầu

Một trong những ứng viên đang dẫn đầu trên đường đua quyền lực là Ngozi Okonjo-Iweala, cựu bộ trưởng tài chính của Nigeria, người từng làm việc tại Ngân hàng Thế giới World Bank trong 25 năm và hiện đảm nhận vai trò Chủ tịch Liên minh toàn cầu về vaccine & tiêm chủng (GAVI), đồng thời là đặc phái viên của Liên minh châu Phi (AU) trong cuộc chiến chống đại dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19.

Sự gia nhập muộn của một ứng viên Châu Phi khác, bà cựu Bộ trưởng Ngoại giao Kenya Amina Mohamed đã thêm vào tiết tấu căng thẳng của đường đua tranh cử. Bà Amina Mohamed từng giữ các chức vụ quan trọng trong các cơ quan phán quyết hàng đầu của WTO, bao gồm Hội đồng chung và Cơ quan giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế. 

Ai Cập cũng góp thêm một ứng viên, nâng tổng số ứng viên từ Châu Phi hiện tại lên tới 3 người, làm chia rẽ nỗ lực ủng hộ của lục địa này.

Nhưng Bắc Kinh có thể thống nhất lại sự ủng hộ ấy, tập trung vào một ứng viên duy nhất. Các nhà quan sát dự đoán rằng chính quyền ông Tập Cận Bình có thể sẽ nâng đỡ một ứng viên từ quốc gia mà Trung Quốc lâu nay đầu tư mạnh mẽ thông qua sáng kiến Vành đai và Con đường. Và cựu Bộ trưởng Ngoại giao Kenya Amina Mohamed chính là cái tên nhận được sự ủng hộ từ Bắc Kinh cho đến nay. Bà này được đánh giá là ứng viên có kỹ năng đàm phán, thuyết phục và xây dựng sự đồng thuận chung một cách mạnh mẽ. Nếu đắc cử, bà Amina Mohamed sẽ trở thành người phụ nữ đầu tiên nắm giữ vai trò lãnh đạo Tổ chức Thương mại Thế giới WTO.

Theo các nhà quan sát, Trung Quốc và các nước Châu Phi từ lâu đã chia sẻ mối quan tâm chung trong việc đưa ra các quy tắc thương mại thuận lợi cho những ngành công nghiệp truyền thống như nông nghiệp. Việc đưa ứng viên Amina Mohamed giành ghế Giám đốc WTO có thể thúc đẩy sự hoàn thiện các quy tắc này có lợi cho cả hai bên.

Nhưng trong bối cảnh căng thẳng Mỹ Trung leo thang và Washington từ lâu đã phản đối việc WTO coi Trung Quốc là nền kinh tế đang phát triển với những ưu đãi đặc biệt, chính quyền Trump có thể sẽ can thiệp để đưa lợi thế tranh cử về tay một ứng viên khác.

Khi được hỏi về cuộc đua giành ghế lãnh đạo WTO đang diễn ra, Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer hồi tháng trước từng tuyên bố: “Tôi đang kỳ vọng một người hiểu rõ bản chất của xung đột giữa các nền kinh tế tự do với Trung Quốc”.

Washington có thể ủng hộ Jesus Seade, người phụ trách khu vực Bắc Mỹ trong Bộ Ngoại giao Mexico và cũng là nhà ngoại giao từng tham gia đàm phán Hiệp định Thương mại Bắc Mỹ thế hệ mới thay thế cho Hiệp định NAFTA cũ. Ông này từng giữ chức phó Chủ tịch phụ trách các vấn đề toàn cầu tại Đại học HongKong - Thâm Quyến. Theo tờ Politico, Jesus Seade được đánh giá là ứng viên tiềm năng có thể trở thành “cầu nối” liên kết các thành viên WTO.

Các ứng viên còn lại bao gồm Bộ trưởng Thương mại Hàn Quốc Yoo Myung-hee, nhà đàm phán thương mại Ai Cập Abdel-Hamid Mamdouh, cựu Bộ trưởng Ngoại giao Moldova Tudor Ulianovschi, cựu Bộ trưởng Kinh tế Saudi Arabia Mohammed Maziad Al-Tuwaijri và cựu thư ký thương mại quốc tế Vương quốc Anh Liam Fox.

Các ứng viên dự kiến sẽ có bài phát biểu và trả lời câu hỏi trước Đại hội đồng WTO trong 3 ngày kể từ 15/7 tới đây. Người đứng đầu Đại hội đồng sẽ làm việc với toàn Hội đồng để quyết định một ứng viên duy nhất đảm nhận chức Tổng Giám đốc WTO nhiệm kỳ mới.