Trạm xăng tạm đóng cửa, kệ hàng siêu thị trống rỗng: người Anh bước vào một mùa đông khó khăn sau tái mở cửa

Phát biểu trên tờ ITV News hôm 23/9, ông Paul Scully, Bộ trưởng phụ trách các Doanh nghiệp nhỏ của Vương quốc Anh cảnh báo: “Đây sẽ là một mùa đông khó khăn cho người dân… Chúng tôi đang nhận thấy những thách thức”, tuy nhiên kêu gọi người dân không cần thiết phải tích trữ lương thực trong hoảng loạn.

Việc thiếu hụt tài xế xe tải đã gây ra tình trạng gián đoạn nguồn cung ứng nhiên liệu và hàng hóa trên toàn Vương quốc Anh. Một số nhà tuyển dụng thậm chí đưa ra mức lương hấp dẫn lên tới 70.000 bảng Anh mỗi năm (khoảng 2,2 tỷ đồng) kèm theo khoản tiền thưởng lên tới 2.000 bảng Anh (hơn 60 triệu đồng) để khuyến khích các tài xế nhận việc, nhưng tình hình vẫn không mấy lạc quan.

Người phát ngôn của Thủ tướng Boris Johnson hồi đầu tuần cho biết Anh không thiếu nhiên liệu, chuỗi cung ứng thực phẩm của Anh cũng có khả năng phục hồi mạnh mẽ. Tuy nhiên, ông này thừa nhận một số doanh nghiệp trong ngành đang đối mặt với những thách thức đáng kể.

Chuỗi cung ứng gián đoạn và tình trạng thiếu lao động trầm trọng

Các báo cáo cho biết đã xuất hiện tình trạng các kệ hàng trống tại nhiều siêu thị ở Anh trong khi những hàng dài ô tô xếp hàng chờ đổ dầu tại các trạm nhiên liệu. 

Bộ trưởng Giao thông Vương quốc Anh Grant Shapps đã lên tiếng kêu gọi người dân bình tĩnh và mua xăng như bình thường. Tuy nhiên, hôm 24/9, tập đoàn dầu khí khổng lồ BP đã xác nhận sẽ đóng cửa tạm thời một số trạm nhiên liệu ở Anh do tình trạng thiếu xăng và dầu diesel. Người phát ngôn của BP cho biết nguyên nhân là do sự chậm trễ trong chuỗi cung ứng do tình trạng thiếu nhân lực toàn ngành logistics. “Chúng tôi đang làm việc với các nhà cung cấp xe tải để giảm thiểu nguy cơ gián đoạn trong tương lai và đảm bảo hiệu quả phục vụ khách hàng."

Người phát ngôn của gã khổng lồ dầu mỏ Mỹ ExxonMobil cũng thừa nhận một số đơn vị ở Anh đang bị ảnh hưởng bởi tình trạng thiếu nhiên liệu, nhưng công ty khẳng định đang hợp tác chặt chẽ với các đối tác phân phối để tối ưu hóa nguồn cung cấp và giảm thiểu bất kỳ ảnh hưởng nào đến khách hàng.

Trong một tuyên bố gửi qua email hôm thứ Sáu, người phát ngôn của Tesco, siêu thị lớn nhất Vương quốc Anh và là nhà điều hành 500 trạm xăng dầu trên toàn quốc cũng khẳng định đang có sẵn nguồn nhiên liệu, sẽ cố gắng giao hàng đến các trạm xăng dầu khắp Vương quốc mỗi ngày. Cho đến nay, mới chỉ có 2 trạm nhiên liệu của Tesco phải tạm dừng hoạt động.

Theo ông Ian Wright, giám đốc điều hành của Liên đoàn Thực phẩm và Đồ uống của Vương quốc Anh, các nhà sản xuất thực phẩm và đồ uống Anh đang trải qua tình trạng thiếu lao động nghiêm trọng. “Chúng tôi hy vọng Chính phủ khẩn trương tiến hành một cuộc khảo sát đầy đủ về tình trạng thị trường việc làm để có cái nhìn tổng quát về những vấn đề cấp bách. Chẳng hạn, một ước tính cho biết có khoảng 1 triệu người lao động nhập cư đã trở về đất nước của họ trong thời gian Anh đóng cửa và đến nay vẫn chưa trở lại.

Thêm vào đó, tình trạng thiếu hụt CO2 nghiêm trọng ở Anh cũng làm dấy lên mối quan ngại sản xuất lương thực bị ảnh hưởng khi nguồn cung CO2 toàn quốc sụt giảm. Nhà sản xuất CO2 của Mỹ CF Industries gần đây đã đóng cửa hai địa điểm ở Anh, vốn là nguồn cung cấp 60% CO2 thương mại ở Anh do giá khí đốt bán buôn tăng vọt. Dù Chính phủ Anh đã đạt được thỏa thuận tái khởi động sản xuất với BF, dự kiến ngành công nghiệp thực phẩm của nước này có thể phải trả gấp 5 lần mức giá cho CO2, theo như thỏa thuận vừa ký kết. 

Ít nhất 7 nhà cung cấp năng lượng ở Anh đã sụp đổ từ tháng 8 đến nay do giá khí đốt tự nhiên bán buôn tăng vọt 250% trong vòng chưa đầy 9 tháng. Theo cơ quan công nghiệp năng lượng OGUK, giá mặt hàng này đã tăng 70% chỉ tính riêng trong tháng 8 và tháng 9. Tuy nhiên, các nhà sản xuất khó chuyển mức tăng giá này sang người tiêu dùng do Anh hiện có giới hạn về số nhà cung cấp có thể tăng giá năng lượng và giới hạn tăng giá cần được Chính phủ xem xét 6 tháng một lần. Do đó, nhiều nhà cung cấp đang mong chờ mức trần giá hiện tại sẽ được xem xét dỡ bỏ để hộ gia đình Anh gánh chịu một phần áp lực giá khi giá khí bán buôn tăng vọt.

Triển vọng tăng trưởng tích cực

Sự tăng vọt nhu cầu sau khi mở cửa hoàn toàn nền kinh tế cũng là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng cầu vượt cung. Thêm vào đó, tình trạng hạn chế nguồn cung và lao động sau khi Anh ly khai EU đã làm căng thẳng thêm chuỗi cung ứng. 

Yael Selfin, nhà kinh tế trưởng tại KPMG Vương quốc Anh nhận định sức ép lên chuỗi cung ứng của Anh có thể không giảm bớt trước mùa đông, do tình trạng thiếu lao động có thể mất ít nhất 6 tháng để giải quyết.

Tuy nhiên, triển vọng chung của Selfin đối với nền kinh tế Vương quốc Anh vẫn tích cực. “Tin tốt là nền kinh tế Anh đã phục hồi về mức tiệm cận thời điểm trước đại dịch. Chúng tôi kỳ vọng nền kinh tế sẽ phục hồi hoàn toàn vào quý III năm sau. Ngay cả khi có thêm những cú sốc khác ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng kinh tế, chúng tôi vẫn kỳ vọng mức tăng trưởng 6,2% trong năm nay”. 

“Vấn đề chính là nhu cầu rất lớn của người dân đang không được đáp ứng. Điều đó thật tồi tệ, nhưng còn lạc quan hơn là không ai muốn mua thứ gì” - bà Selfin nói thêm.

Andrew Goodwin, nhà kinh tế trưởng của Vương quốc Anh tại Oxford Economics cũng nhận định với CNBC rằng cần có thời gian để giải quyết tình trạng thiếu tài xế xe tải giao hàng. Tuy nhiên, tương tự bà Selfin, ông này cũng lạc quan về tình hình nền kinh tế Anh khi các hộ gia đình đã có khoản tiết kiệm lớn trong suốt thời kỳ đóng cửa để chi tiêu.