Những chiêu lừa bất động sản trên thế giới

Đầu tháng này, Robert H. Shapiro (Mỹ) thừa nhận trước Tòa án liên bang Miami rằng công ty của mình thực chất là một trò lừa ponzi quy mô 1,3 tỷ USD. Theo tài liệu của Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC), hơn 8.400 nhà đầu tư đã đổ tiền vào Woodbridge Group of Companies - công ty đầu tư bất động sản của Shapiro, khi được hứa hẹn lợi nhuận 5-10% mỗi năm. Rất nhiều nạn nhân là người lớn tuổi. Ít nhất 2.600 người đã đổ gần 400 triệu USD tiền tiết kiệm lương hưu vào công ty này.

SEC cho biết Shapiro và Woodbridge đã dùng tiền của nhà đầu tư mới trả cho nhà đầu tư cũ (ponzi) và dùng một mạng lưới công ty ma để che giấu hoạt động này. Hắn quảng cáo mô hình kinh doanh của mình là cho vay các chủ sở hữu bất động sản thương mại bên thứ ba. Những người này trả Woodbridge lãi suất 11-15% một năm. Vì thế, Woodbridge cam kết trả cho nhà đầu tư 5-10%.

Dù công ty này khẳng định họ cho vay lãi suất cao với bên thứ ba, phần lớn bên vay lại là công ty do chính Shapiro sở hữu, không có nguồn thu và cũng không trả lãi cho Woodbridge. Công ty này còn tìm cách ngăn nhà đầu tư rút tiền về khi đáo hạn và làm chiến dịch marketing khoe khoang rằng "khách hàng liên tục tìm đến Woodbridge vì thời gian và trải nghiệm đã chứng minh được kết quả".

Theo các công tố viên, Shapiro đã dùng một phần số tiền huy động được để mua một bất động sản ở Los Angeles, mua máy bay riêng, trang sức, vườn nho, các tác phẩm nghệ thuật và du lịch vòng quanh thế giới. Shapiro tiêu khoảng 25 - 95 triệu USD trong số này cho bản thân và gia đình. Khoảng 64,5 triệu USD tiền hoa hồng được trả cho các nhân viên môi giới để quảng cáo rằng các khoản đầu tư này "rủi ro thấp".

Vụ việc vỡ lở cuối năm 2017 khi Shapiro và công ty không còn đủ tiền để trả cho các nhà đầu tư. Shapiro bị bắt hồi tháng 4, sau 2 năm điều tra. Hắn đã nhận tội lừa đảo và trốn thuế, có khả năng bị kết án 20 năm tù và nộp khoản phạt cả tỷ USD, theo CNN.

Tháng trước, Carl Chen - một cựu kỹ sư hóa học tại Delaware cũng bị kết án 51 tháng tù vì lừa đảo. Theo các công tố, sau khi nghỉ việc tại công ty cũ, Chen chuyển sang lĩnh vực bất động sản và huy động tiền từ khách hàng cho công ty đầu tư của mình - Chenmax Properties.

Số tiền này được Chen mua các bất động sản giá rẻ ở Delaware, nhằm cải tạo và bán lại hoặc cho thuê dài hạn. Chen cam kết trả lãi 10-15% mỗi năm kèm tiền gốc. Các công tố viên cho biết Chen đã mua hàng chục bất động sản và trả lãi liên tục cho nhà đầu tư trong một khoảng thời gian. Vì điều này, hắn được coi là tấm gương thành công trong khu vực và ngày càng được tín nhiệm.

Việc này cho phép Chen tiếp tục lôi kéo nhiều nạn nhân khác. Giai đoạn 1991 - 2017, Chen huy động được 6,4 triệu USD từ 41 nhà đầu tư. Số tiền này chủ yếu rót vào sau năm 2013. Khi đó, mô hình kinh doanh của Chen dần bại lộ, Delaware Online cho biết.

Sau tháng 3/2013, Chen chỉ mua một bất động sản giá 11.000 USD. Hắn tiếp tục lôi kéo nhà đầu tư mới, dùng số tiền này trả lãi cho nhà đầu tư cũ. Giai đoạn 2013 - 2017, Chen thu được ít nhất 3,21 triệu USD từ 20 người.

Năm 2017, hắn tuyên bố phá sản với khoản nợ 6,7 triệu USD. Các nạn nhân của Chen không biết chuyện gì thực sự đã diễn ra. Hầu hết họ chỉ biết về hoạt động lừa đảo của Chen khi công ty này phá sản hoặc được nhân viên FBI ghé thăm.

Tại Ấn Độ, năm 2016, Cục Điều tra Ấn Độ (CBI) bắt giữ Nirmal Singh Bhangoo - nhà sáng lập hãng bất động sản PACL với cáo buộc lừa đảo 6,8 tỷ USD của 55 triệu nhà đầu tư trên cả nước. Khi đó, truyền thông Ấn Độ gọi đây là scandal tài chính lớn nhất nước này.

Năm 2014, Reuters đưa tin Ủy ban Chứng khoán Ấn Độ (Sebi) cũng cấm PACL huy động thêm tiền từ nhà đầu tư, đồng thời phải hoàn trả tiền cho họ trong vòng 3 tháng. Sebi cho biết PACL cam kết trả lãi cho những người này với khoản đầu tư rót vào đất nông nghiệp. Nhà đầu tư có thể góp tiền thành nhiều đợt, hoặc một lần.

"PACL nói rằng họ chủ yếu tham gia vào việc mua bán đất nông nghiệp và phát triển lô đất này. Mô hình kinh doanh của PACL không chỉ giới hạn ở việc kinh doanh đất nông nghiệp cằn cỗi, mà còn cải tạo chúng thành đất nông nghiệp màu mỡ", First Post trích tài liệu của Sebi cho biết. Dù vậy, các số liệu cho thấy giá trị số đất mà công ty này sở hữu chỉ bằng hơn một phần tư số tiền họ huy động được.

Khi khoản đầu tư đáo hạn, khách hàng của công ty này được phép chọn nhận tiền hoặc đất. CBI đã yêu cầu PACL cung cấp ngẫu nhiên tên của 500 nhà đầu tư. Kết quả là 421 người cho biết đã nhận được tiền mặt.

Câu hỏi đặt ra là khi không dùng tiền huy động được để đầu tư, PACL làm cách nào hoàn trả tiền cho khách hàng. CBI khẳng định đây là mô hình ponzi. Tất cả những gì công ty này làm chỉ là lấy tiền từ nhà đầu tư mới để trả cho nhà đầu tư cũ mà thôi.

Tuần trước, Nguyễn Thái Luyện, Chủ tịch Công ty cổ phần Địa ốc Alibaba và em trai Nguyễn Thái Lĩnh bị bắt với cáo buộc Lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Cơ quan điều tra bước đầu xác định 6.700 người có thể là nạn nhân của công ty này, với số tiền giao dịch hơn 2.500 tỷ đồng tại 40 dự án ma.

Mô hình hoạt động của Địa ốc Alibaba là không sở hữu đất mà chỉ hợp tác phát triển dự án với các cá nhân có quyền sử dụng đất. Sản phẩm được định giá rẻ hơn 20-30% so với thị trường, sau đó doanh nghiệp này cam kết mua lại với lãi suất hấp dẫn. Khi đến hạn trả gốc và lãi theo thỏa thuận, doanh nghiệp này cố tình kéo dài hoặc không thanh toán. Một số nhà đầu tư rất khó khăn mới nhận lại tiền, thậm chí bị ép dùng khoản tiền đó đầu tư tiếp vào dự án khác.